Symbol ryby to jeden z najbardziej znanych znaków występujących tak religiach monoteistycznych jaki i w politeistycznych mitologiach. Najważniejszym motywem mitotwórczym było powiązanie ryby z żywiołem wody, na którym człowiek pierwotny zbudował cały szereg wierzeń. Symbolika przypisywana rybie jest złożona: ryba stała się symbolem życia, nieśmiertelności, morza, chrztu, eucharystii, wolności, płciowości, płodności, obfitości, mądrości i odrodzenia, ale także oznacza milczenie i bierność, brak sprawstwa. Spotkać ją można również w kulcie bóstw lunarnych, ze szczególnym uwzględnieniem bogiń miłości i płodności: Atargatis, Isztar, Niny, Izydy i Afrodyty. Ryby składano w ofierze bogom świata umarłych i samym zmarłym – były świętym pokarmem.

W starożytnej Grecji i Rzymie ryby uważano za stworzenia chtoniczne. Pierwszy historyczny władca Dolnego i Górnego Egiptu miał wśród swych królewskich symboli okazałego suma. W buddyzmie rybie przypisuje się szczególne znaczenie jako inkarnacji Buddy, metafory Prawa. W hinduizmie rybę uważano za pierwsze wcielenie boga Wisznu, który pod postacią złotej ryby uratował z potopu Manu, hinduskiego odpowiednika Noego. Ryba uznawana jest również za emblemat płodności i zdrowia oraz atrybut bogów miłości. W wierzeniach celtyckich rybą szczególnie ważną był łosoś, uznawany za jedno z najstarszych stworzeń świata – symbolizował wszechwiedzę bóstw oraz uzdrawiającą moc wody. Łączony był ponadto z duchową mądrością i zdolnościami proroczymi. Zarówno w tradycji celtyckiej, jak i nordyckiej znane były podania o łososiach zmieniających się w ludzi, czy o bogach, którzy ukazywali się pod postacią tych ryb. Indianie z północno-zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej obdarzali łososia magicznymi zdolnościami, jako świętego dawcę życia i uzdrowiciela. W kulturach wschodnich ogromne znaczenie symboliczne odgrywał karp. W Chinach symbolizował długowieczność, wytrwałość, a szczególnie talent literacki i naukowy. Przynosił także szczęście, dlatego przed domami wywieszano papierowe wizerunki karpi, które strzegły domu przed pożarem. W chińskiej kulturze słowo określające rybę jest homofonem słowa dobrobyt, stąd ryba stała się przedstawicielem wszystkiego, co zapewnia ten stan, a więc bogactwa, regeneracji i harmonii. Stara chińska legenda głosi, że karp koi potrafi płynąć w górę żółtej rzeki, by stać się smokiem. Ozdobny karp japoński – koi symbolizuje zdolność osoby do samodoskonalenia.

Pomimo tak wielu mistycznych znaczeń przypisywanych rybom, współczesny świat ludzi odbiera rybom tę ważną rolę w tworzeniu kultury symbolicznej, bo odbiera im głos.

Jako zwierzęta niewokalizujące, ryby są traktowane jako byty, które nie odczuwają emocji. Eksptrapolacja takie myślenia pozwala na eksploatację ryb, traktowanie ich w kategoriach masy, z pominięciem indywidualnych cech zwierzęcych u nich obecnych. Produkcja ryb w akwakulturach stanowi ważną gałąź przemysłu i znacząco oddziałuje na środowisko, ale ryby są tam traktowane przedmiotowo. Ryby są wykorzystywane w laboratoriach jako „zwierzęcy model” w doświadczeniach naukowych. Stają się ofiarami zatruwania wód i w katastrofach ekologicznych nie są liczone jako poszczególne osobniki, ale jako masa. Ryby są też łowione w ramach „sportowych” konkurencji, co jest traktowane jako nieszkodliwe hobby. Zamknięte w małych, niedotlenionych akwariach milcząco znoszą swój los. Śledzie i karpie masowo giną w cierpieniu przed każdymi świętami Bożego Narodzenia.

Ryby inspirują poetów i prozaików, są obecne w ludowych porzekadłach i przysłowiach. Milcząco są obok nas. Dlatego w czasie kolejnej edycji konferencji naukowo-szkoleniowej „Praktyki wobec zwierząt w XXI wieku. Oddajmy głos rybom” zajmiemy się rybami, ich losem, specyfiką i obecnością także w ludzkim świecie.